Dydaktyka nauczania języka niemieckiego H-DNJN-GER.N-2S.3
Konwersatorium (KW) Semestr zimowy 2022/2023

Literatura obowiązkowa:

Bausch, K.-R., Christ, H., Krumm, H.-J. (Eds.) (2007). Handbuch Fremdsprachenunterricht. Tübingen: Francke.

Bimmel, P., Kast, B., Neuer, G. (2011). Deutschunterricht planen NEU. München: Goethe-Institut.

Brinitzer, M., Hantschel, H.-J. et al. (2013). DaF unterrichten. Basiswissen Didaktik. Deutsch als Zweitsprache. Stuttgart: Klett.

Buhlmann, R., Fearns, A. (2000). Handbuch des Fachsprachenunterrichts. Tübingen: Narr.

Decke-Cornill, H., Küster, L. (2009). Fremdsprachendidaktik. Tübingen: Narr.

Edmondson, W., House, J. (2000). Einführung in die Sprachlehrforschung. Tübingen/Basel: Francke.

Gerlach, D., Leupold, E. (2018). Kontextsensibler Fremdsprachenunterricht. Tübingen: Narr.

Hallet, W., Königs, F. G. (Eds.) (2010). Handbuch Fremdsprachendidaktik. Berlin: Friedrich Verlag.

Harden, T. (2006). Angewandte Linguistik und Fremdsprachendidaktik. Tübingen: Narr.

Häussermann U., Piepho H. E (1996). Aufgaben–Handbuch Deutsch als Fremdsprache. Abriss einer Aufgaben– und Übungstypologie. München: Iudicium.

Helbig, G., Götze, L., Henrici, G., Krumm, H.-J. (Eds.) (2001). Deutsch als Fremdsprache. Ein internationales Handbuch. 1. und 2. Halbband. Berlin, New York: de Gruyter.

Huneke, H.-W., Steinig, W. (2013). Deutsch als Fremdsprache. Eine Einführung. Berlin: Schmidt.

Koeppel, R. (2010). Deutsch als Fremdsprache – spracherwerblich reflektierte Unterrichtspraxis. Schneider: Hohengehren.

Komorowska, H. (2005). Metodyka nauczania języków obcych. Warszawa: Fraszka Edukacyjna.

Krumm, H.-J., Fandrych, Ch., Hufeisen, B., Riemer, C. (2010) (Eds.). Deutsch als Fremd- und Zweitsprache. Ein internationales Handbuch. 1. und 2. Halbband. Berlin, New York: Mouton.

Meyer, H. (2008). Was ist guter Unterricht? Berlin: Cornelsen.

Roche, J. (2008). Fremdsprachenerwerb und Fremdsprachendidaktik. Tübingen/Basel: Francke.

Sarter, H. (2006). Einführung in die Fremdsprachendidaktik. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.

Literatura uzupełniająca

Barkowski, H., Krumm, H.-J. (Eds.) (2010). Fachlexikon Deutsch als Fremd- und Zweitsprache. Tübingen: Francke (UTB).

Beck, B., Klieme, E. (Eds.) (2007). Sprachliche Kompetenzen. Konzepte und Messungen. DESI-Studie.

Bohn, R. (2000). Probleme der Wortschatzarbeit. München: Goethe-Institut.

Butzkamm, W. (2012). Lust zum Lehren, Lust zum Lernen. Fremdsprachen von Anfang an anders unterrichten. Tübingen: Narr.

Costa, S. (2010). Fremde Texte – fremde Wörter. Frankfurt a.M. u.a.: Lang.

Fandrych, Ch., Thurmair, M. (2018). Grammatik im Fach Deutsch als Fremd- und Zweitsprache – Grundlagen und Vermittlung. Berlin: Erich Schmidt.

Gehring, W. (2018). Fremdsprache Deutsch unterrichten: Kompetenzorientierte Methoden für DaF und DaZ. Stuttgart: UTB.

Meibauer, J., Rothweiler, M. (1999). Das Lexikon im Spracherwerb. Tübingen und Basel: Francke.

Müller, B.-D. (1994). Wortschatzarbeit und Bedeutungsvermittlung. Berlin: Langenscheidt.

Pohl, I., Ulrich, W. (Eds.) (2011). Wortschatzarbeit: in Theorie und Praxis. Baltmannsweiler: Schneider Verlag Hohengehren.

Schiffler, L. (2012). Effektiver Fremdsprachenunterricht. Tübingen: Narr.

Sperger, H. G. (1989). Mnemotechniken im Fremdsprachenerwerb mit Schwerpunkt „Deutsch als Fremdsprache”. München: Iudicium.

Stork, A. (2003). Vokabellernen. Eine Untersuchung zur Effizienz von Vokabellernstrategien. Tübingen: Narr.

Timm, J.-P. (2006). Fremdsprachenlernen und Fremdsprachenforschung: Kompetenzen, Standards, Lernformen, Evaluation. Tübingen: Narr.

Wendt, M. (Ed.) (2000). Konstruktion statt Instruktion. Frankfurt: Peter Lang.

Weskamp, R. (Ed.) (2001). Methoden und Konzepte des fremdsprachlichen Unterrichts. Hannover: Schroedel.

Czasopisma fachowe:

Deutsch als Fremdsprache. Zeitschrift zur Theorie und Praxis des Deutschunterrichts für Ausländer

Fremdsprache Deutsch. Zeitschrift für die Praxis des Deutschunterrichts.

Info DaF (Informationen Deutsch als Fremdsprache)

Zielsprache Deutsch

Języki Obce w Szkole

Wiedza:

Student

E.1 ma pogłębioną i poszerzoną wiedzę szczegółową z zakresu teorii i praktyki uczenia się i nauczania języków obcych na III etapie edukacyjnym, w tym wiedzę na temat diagnozowania potrzeb edukacyjnych uczniów [K_W01, K_W07] (D.1/E.1: W1, W2, W3, W10, W12, W14, W15)

E.2 zna różne podejścia, metody nauczania, formy pracy, techniki prezentacji, strategie i aktywności a także materiały glottodydaktyczne dotyczące kształcenia sprawności językowych i kompetencji w zakresie podsystemów języka na III etapie edukacyjnym [K_W01] (D.1/E.1: W4, W5, W6, W7, W8)

Umiejętności:

Student potrafi:

E.3 w oparciu o wiedzę z zakresu teorii i praktyki uczenia się i nauczania języków obcych potrafi zaplanować pracę dydaktyczną dla języka niemieckiego jako języka obcego na III etapie edukacyjnym dostosowaną do poziomu i potrzeb edukacyjnych uczniów [K_U01, K_U04, K_U10] (D.1/E.1: U1, U2, U3, U5, K1)

E.4 przygotować i przeprowadzić lekcję języka niemieckiego, wykazując przy tym odpowiednie umiejętności językowe oraz wykorzystując technologie informatyczne i różnorodne materiały glottodydaktyczne zaprojektowane samodzielnie lub w oparciu o istniejące źródła [K_U01, K_U04, K_U10, K_U11] (D.1/E.1: U4, U7)

E.5 potrafi obserwować, analizować, diagnozować i prognozować zdarzenia pedagogiczne, opracować ich wyniki i formułować wnioski [K_U01, K_U10] (D.1/E.1: U11)

E.6 analizować własne działania dydaktyczne i wskazywać obszary wymagające modyfikacji, potrafi eksperymentować i wdrażać działania innowacyjne [K_U11]

Kompetencje społeczne:

Student jest gotów do:

E.7 krytycznej oceny własnej kompetencji glottodydaktycznej i doskonalenia swoich umiejętności w trakcie realizowania działań dydaktycznych [K_K01]

E.8 do podejmowania wyzwań zawodowych, w tym do autonomicznych decyzji w zakresie planowania i realizowania procesu nauczania [K_K02]

Uwagi: Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lipca 2019 w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz.U. poz. 1450 z późn. zm.), kierunkowe i przedmiotowe efekty uczenia się obejmują wiedzę i umiejętności odpowiadające wszystkim wymaganiom podstawy programowej kształcenia ogólnego dla języka obcego nowożytnego.

Metody:

dyskusja, burza mózgów, film, symulacja, samodzielne studiowanie literatury przedmiotu, objaśnienie, wyjaśnienie

Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu:

Ocena formująca: informacja zwrotna o postępach studenta; aktywny udział w zajęciach, czytanie zadanej literatury, zadania domowe

Ocena sumująca:

Test śródsemestralny – 20%

Przygotowanie lekcji języka niemieckiego w oparciu o autorskie materiały glottodydaktyczne i przeprowadzenie jej fragmentu – 60%

Arkusze ewaluacji po przeprowadzonej lekcji – 20%

Kryteria oceniania:

Ocena bardzo dobra (5,0)

Student bardzo dobrze zna i rozumie w zaawansowanym stopniu zagadnienia ogólne i szczegółowe oraz terminologię z zakresu teorii i praktyki uczenia się i nauczania języków obcych, w oparciu o którą poprawnie planuje pracę dydaktyczną dla języka niemieckiego jako języka obcego na III etapie edukacyjnym dostosowaną do poziomu i potrzeb edukacyjnych uczniów (E.1 [K_W01, K_W07], E.3 [K_U01, K_U04, K_U10])

Student zna różne podejścia, metody nauczania, formy pracy, techniki prezentacji, strategie i aktywności oraz przygotowuje i przeprowadza bardzo dobrze ustrukturyzowane lekcje języka niemieckiego z prawidłowo określonymi celami kształcenia, wykazując przy tym odpowiednie umiejętności językowe oraz wykorzystując różnorodne, bardzo starannie opracowane autorskie materiały glottodydaktyczne dotyczące kształcenia sprawności językowych i kompetencji w zakresie podsystemów języka (E.2 [K_W01], E.4 [K_U01, K_U04, K_U10, K_U11], E.8 [K_K02])

Student prawidłowo diagnozuje potrzeby edukacyjne uczniów, bardzo dobrze je rozpoznaje i dostosowuje do nich cele kształcenia, formy pracy oraz materiały glottodydaktyczne (E.3 [K_U01, K_U04, K_U10], E.5 [K_U01, K_U10])

Student obserwuje, analizuje, diagnozuje i prognozuje zdarzenia pedagogiczne, bardzo dobrze opracowuje ich wyniki i bezbłędnie formułuje wnioski (E.5 [K_U01, K_U10])

Student krytycznie ocenia własną kompetencję glottodydaktyczną, analizuje własne działania dydaktyczne i poprawnie wskazuje obszary wymagające modyfikacji, eksperymentuje i wdraża działania innowacyjne (E.6 [K_U11, E.7 [K_K01])

Ocena dobra plus (4,5):

Pomiędzy oceną 5,0 i 4,0. Jeżeli student w zakresie niektórych efektów kształcenia osiągnął kryteria oceny bardzo dobrej, a w innych – dobrej.

Ocena dobra (4,0)

Student zna i rozumie w zaawansowanym stopniu większość zagadnień ogólnych i szczegółowych oraz terminologię z zakresu teorii i praktyki uczenia się i nauczania języków obcych, w oparciu o którą planuje pracę dydaktyczną dla języka niemieckiego jako języka obcego na III etapie edukacyjnym, dość dobrze dostosowaną do poziomu i potrzeb edukacyjnych uczniów (E.1 [K_W01, K_W07], E.3 [K_U01, K_U04, K_U10])

Student zna różne podejścia, metody nauczania, formy pracy, techniki prezentacji, strategie i aktywności oraz przygotowuje i przeprowadza dość dobrze ustrukturyzowane lekcje języka niemieckiego z często prawidłowo określonymi celami kształcenia, wykazując przy tym odpowiednie umiejętności językowe oraz wykorzystując materiały glottodydaktyczne oparte o istniejące źródła (E.2 [K_W01], E.4 [K_U01, K_U04, K_U10, K_U11], E.8 [K_K02])

Student prawidłowo diagnozuje potrzeby edukacyjne uczniów, rozpoznaje je i często dostosowuje do nich cele kształcenia, formy pracy oraz materiały glottodydaktyczne (E.3 [K_U01, K_U04, K_U10], E.5 [K_U01, K_U10])

Student obserwuje, analizuje, diagnozuje i prognozuje zdarzenia pedagogiczne, opracowuje ich wyniki i niejednokrotnie prawidłowo formułuje wnioski (E.5 [K_U01, K_U10])

Student przeważnie krytycznie ocenia własną kompetencję glottodydaktyczną, analizuje własne działania dydaktyczne, czasami ma jednak problem ze wskazaniem właściwych obszarów wymagających modyfikacji, próbuje eksperymentować i wdrażać działania innowacyjne (E.6 [K_U11], E.7 [K_K01])

Ocena dobra plus (3,5):

Pomiędzy oceną 4,0 i 3,0. Jeżeli student w zakresie niektórych efektów kształcenia osiągnął kryteria oceny dobrej, a w innych – dostatecznej.

Ocena dostateczna (3,0)

Student na ogół zna i rozumie w zaawansowanym stopniu większość zagadnień ogólnych i niektóre szczegółowe oraz terminologię z zakresu teorii i praktyki uczenia się i nauczania języków obcych, w oparciu o którą planuje pracę dydaktyczną dla języka niemieckiego jako języka obcego na III etapie edukacyjnym, czasami ma jednak problem z dostosowaniem jej do poziomu i potrzeb edukacyjnych uczniów (E.1 [K_W01, K_W07], E.5 [K_U01, K_U04, K_U10])

Student zasadniczo zna różne podejścia, metody nauczania, formy pracy, techniki prezentacji, strategie i aktywności oraz przygotowuje i przeprowadza umiarkowanie ustrukturyzowane lekcje języka niemieckiego z często prawidłowo określonymi celami kształcenia, wykazując przy tym odpowiednie umiejętności językowe oraz wykorzystując materiały glottodydaktyczne oparte o dość ograniczony repertuar istniejących źródeł (E.2 [K_W01], E.4 [K_U01, K_U04, K_U10], E.8 [K_K02])

Student z reguły prawidłowo diagnozuje potrzeby edukacyjne uczniów oraz je rozpoznaje, często ma jednak problem dostosowaniem do nich celów kształcenia, form pracy oraz materiałów glottodydaktycznych (E.3 [K_U01, K_U04, K_U10], E.5 [K_U01, K_U10])

Student zasadniczo obserwuje i analizuje zdarzenia pedagogiczne, często ma jednak problem w ich właściwą diagnozą, właściwym opracowaniem ich wyników i prawidłowym formułowaniem wniosków (E.5 [K_U01, K_U10])

Student dość krytycznie ocenia własną kompetencję glottodydaktyczną, analizuje własne działania dydaktyczne, czasami ma jednak problem ze wskazaniem właściwych obszarów wymagających modyfikacji, nie próbuje eksperymentować i wdrażać działań innowacyjnych (E.6 [K_U11], E.7 [K_K01])

Ocena niedostateczna (2,0)

Student nie zna i nie rozumie zagadnień ogólnych i szczegółowych oraz terminologii z zakresu teorii i praktyki uczenia się i nauczania języków obcych (E.1 [K_W01, K_W07], E.3 [K_U01, K_U04, K_U10])

Student często nie zna podejść, metod nauczania, form pracy, technik prezentacji, strategii i aktywności a także materiałów glottodydaktycznych dotyczących kształcenia sprawności językowych i kompetencji w zakresie podsystemów języka; nie przygotowuje i nie przeprowadza lekcji języka niemieckiego lub przeprowadzone lekcje są chaotyczne, z nieprawidłowo określonymi celami kształcenia (E.2 [K_W01], E.4 [K_U01, K_U04, K_U10, K_U11], E.8 [K_K02])

Student nie diagnozuje potrzeb edukacyjnych uczniów (E.3 [K_U01, K_U04, K_U10], E.5 [K_U01, K_U10])

Student nie obserwuje i nie analizuje zdarzeń pedagogicznych (E.5 [K_U01, K_U10])

Student jest bezkrytyczny wobec własnej kompetencji glottodydaktycznej (E.6 [K_U11], E.7 [K_K01])

1. Analiza podstawy programowej kształcenia ogólnego w zakresie języka obcego nowożytnego dla szkół ponadpodstawowych (liceum ogólnokształcące, technikum oraz branżowa szkoła I i II stopnia). (2h)

2. Słownictwo jako problem edukacyjny, wyjaśnienie kluczowych pojęć, wymiar słownictwa: referencyjny, syntagmatyczny, paradygmatyczny, konotatywny, kontrastywny, znaczenie, podział i komponenty słownictwa. (2h)

3. Kognitywno-psychologiczne aspekty pracy ze słownictwem. (2h)

4. Zasady doboru leksyki do celów dydaktycznych; prezentacja słownictwa w materiałach dydaktycznych – analiza podręczników pod kątem wprowadzania oraz ćwiczenia leksyki języka obcego. (2h)

5. Praca ze słownictwem na lekcjach języka niemieckiego – wprowadzenie i semantyzacja słownictwa: werbalna, niewerbalna, dwujęzyczna. (2h)

6. Typologia ćwiczeń ze słownictwem: ćwiczenia na bazie relacji paradygmatycznych i syntagmatycznych, ćwiczenia dotyczące referencyjnej funkcji słownictwa, ćwiczenia dotyczące połączeń konotacyjnych; typologia ćwiczeń wg następujących kategorii: znaczenie, grupy rzeczowe, synonimy, antonimy, homonimy, rodzina wyrazów, kompozycja, kolokacja, idiomatyka, etymologia; ćwiczenia ukierunkowane na zwiększenie koncentracji uwagi i pojemności pamięci. (4h)

7. Strategie uczenia się słownictwa, mnemotechniki w uczeniu się słownictwa: metoda słów kluczowych, Hook-Methode, wizualizacja, asocjacja grafemiczna, wady i zalety mnemotechnik, praca ze słownikiem. (2h)

8. Gramatyka: wiedza implicytna i eksplicytna. Czym jest gramatyka? Miejsce gramatyki w procesie nauczania/uczenia się języka obcego, progresja w gramatyce, prezentacja materiału gramatycznego w różnych podręcznikach. (2h)

9. Możliwości prezentowania i przekazywania treści gramatycznych z języka obcego – indukcja i dedukcja; wizualizacja treści gramatycznych, świadomość aspektów gramatycznych. (2h)

10. Przygotowanie materiału gramatycznego do celów dydaktycznych; metajęzyk; terminologia stosowana przez gramatykę tradycyjną, wizualizacja struktur gramatycznych. (2h)

11. Tekst jako punkt wyjścia do prezentacji treści gramatycznych. (2h)

12. Typologia ćwiczeń gramatycznych: ćwiczenia z lukami, konstrukcyjne, transformacyjne, substytucyjne, rozszerzające; ćwiczenia kreatywne. (2h)

13. Zagadnienia gramatyczne jako problem dydaktyczny – rozwiązania na gruncie mnemotechnik. (2h)

14. Analiza podręczników pod kątem progresji gramatycznej, wizualizacji treści gramatycznych, typologii i hierarchizacji ćwiczeń. (2h)

Metody:

dyskusja, burza mózgów, film, symulacja, samodzielne studiowanie literatury przedmiotu, objaśnienie, wyjaśnienie

Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu:

Ocena formująca: informacja zwrotna o postępach studenta; aktywny udział w zajęciach, czytanie zadanej literatury, zadania domowe

Ocena sumująca:

Test śródsemestralny – 20%

Przygotowanie lekcji języka niemieckiego w oparciu o autorskie materiały glottodydaktyczne i przeprowadzenie jej fragmentu – 60%

Arkusze ewaluacji po przeprowadzonej lekcji – 20%