Współczesna polszczyzna H-WP-ETR-1S.3
Wykład (W) Semestr zimowy 2022/2023

1. Bańko Mirosław, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa 2002.

2. Encyklopedia języka polskiego, red. Stanisław Urbańczyk, Marian Kucała, Wrocław 1999.

3. Grzegorczykowa Renata, Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe. Skrypt dla studentów filologii polskiej, Warszawa 1979.

4. Nagórko Alicja, Zarys gramatyki polskiej (ze słowotwórstwem), Warszawa 1998 i wydania następne.

5. Strutyński Janusz, Gramatyka polska, Kraków 1997.

6. Wierzchowska Bożena, Wymowa polska, Warszawa 1971.

7. Wiśniewski Marek, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego. Skrypt dla studentów filologii polskiej, Toruń 2001.

8. Współczesna polszczyzna. Wybór opracowań, cz. 1: Programy dydaktyczne. Bibliografia. Etykieta językowa, red. Jerzy Bartmiński, Lublin 2004; cz. 6: Części mowy, red. Jerzy Bartmiński, Marta Nowosad-Bakalarczyk, Lublin 2003; cz. 9: Prozodia. Fonetyka. Fonologia, red. Jerzy Bartmiński, Marta Nowosad-Bakalarczyk, Lublin 2010.

W01 – student ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu językoznawstwa w obrębie nauk humanistycznych i o jego powiązaniu z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi z tego obszaru wiedzy, zwłaszcza w aspekcie edytorskim K_W01;

W02 – student zna podstawową terminologię językoznawczą przydatną w pracy edytorskiej K_W07;

W03 – student ma uporządkowaną wiedzę w zakresie systemu języka polskiego i poziomów jego organizacji, a także wybranych zagadnień z zakresu wiedzy o języku polskim (w tym w odniesieniu do najnowszych tendencji zachodzących w polszczyźnie); ma także podstawową wiedzę z zakresu teorii i praktyki komunikacyjnej K_W08;

U01 – student potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami z zakresu językoznawstwa w typowych sytuacjach profesjonalnych K_U05;

U02 – w ramach umiejętności edytorskich potrafi dokonać analizy gramatycznej, leksykalnej, pragmatycznej oraz stylistycznej wypowiedzi literackich i nieliterackich K_U07;

K01 – student ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności; rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego oraz kulturalnego K_K01;

K02 – student potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę i umiejętności do rozstrzygania dylematów pojawiających się w pracy zawodowej K_K03.

Kryteria oceniania – zgodnie z zasadami określonymi w procedurze wewnętrznej Systemu Jakości Kształcenia na Wydziale Filologicznym UMCS.

1-2. Cechy języka polskiego jako fleksyjnego. Temat i końcówka. Synkretyzm i supletywizm w polskiej fleksji. Elementy pozycyjności w języku polskim.

3-4. Kategorie fleksyjne w aspekcie kognitywnym (osoba i rodzaj; czas; liczba; przypadek, aspekt, tryb, stopniowanie).

5. Wyraz pochodny (motywowany) i jego struktura: pień i format. Znaczenie słowotwórcze (i etymologiczne) a znaczenie leksykalne.

6-7. Sposoby tworzenia słów; derywacja i jej typy; wyrazy złożone; skróty i skrótowce.

8. Typy i funkcje formantów. Podział derywatów ze względu na funkcje formantów (tautologiczne, transpozycyjne, modyfikacyjne, mutacyjne).

9. Kategorie słowotwórcze i typy słowotwórcze.

10. Podział słowotwórczy a morfologiczny wyrazu. Rodzina wyrazów.

11. Wymiany morfonologiczne.

12. Podstawy opisu fonologicznego języka polskiego. Inwentarz fonemów języka polskiego. Warianty fonemu. Cechy dystynktywne w języku polskim.

13. Fonetyka wyrazu. Samogłoska a spółgłoska. Struktura sylaby.

14. Główne zjawiska koartykulacji (upodobnienia, wymowa samogłosek nosowych, uproszczenia).

15. Prozodia (fonetyka zdania i tekstu). Tempo i barwa. Rytm mowy i frazowanie. Rola pauzy. Intonacja zdań. Akcent zdaniowy i jego funkcja rematyzująca; akcent wyrazowy i wyrazy bezakcentowe (enklityki, proklityki - stałe i okazjonalne).

Wykład problemowy