Współczesna polszczyzna H-WP-ETR-1S.2
Wykład (W) Semestr letni 2022/2023

Encyklopedia języka polskiego, red. Stanisław Urbańczyk, Marian Kucała, wyd. 3 poprawione, Wrocław 1999.

Gramatyka współczesnego języka polskiego, Składnia, red. Zuzanna Topolińska, Warszawa 1984; Morfologia, red. Renata Grzegorczykowa, Roman Laskowski, Henryk Wróbel, Warszawa 1999.

Wierzbicka Anna, O języku dla wszystkich, Warszawa 1967.

Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Lublin 2001.

Współczesna polszczyzna, red. Halina Kurkowska, Warszawa 1981.

Współczesna polszczyzna. Wybór opracowań, cz. 1, Programy dydaktyczne. Bibliografia. Etykieta językowa, red. Jerzy Bartmiński, Lublin 2004; cz. 2, Warianty języka, red. Jerzy Bartmiński, Joanna Szadura, Lublin 2003; cz. 3, Akty i gatunki mowy, red. Jerzy Bartmiński, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Joanna Szadura, Lublin 2004; cz. 4–5, Tekstologia (1–2), red. Jerzy Bartmiński, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Lublin 2004; cz. 6, Części mowy, red. Jerzy Bartmiński, Marta Nowosad-Bakalarczyk, Lublin 2003; cz. 9, Prozodia. Fonetyka. Fonologia, red. Jerzy Bartmiński, Marta Nowosad-Bakalarczyk, Lublin 2010.

wiedza

W01 – Student zna i rozumie miejsce i znaczenie językoznawstwa w obrębie nauk humanistycznych i ich powiązanie z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami z tego obszaru wiedzy, zwłaszcza w aspekcie edytorskim – K_W01

W02 – Student zna i rozumie terminologię językoznawczą – K_W02, K_W09

W03 – Student zna i rozumie istotę systemu języka polskiego i poziomów jego organizacji, a także wybrane zagadnienia z zakresu wiedzy o języku polskim (w tym w odniesieniu do najnowszych tendencji zachodzących w polszczyźnie) – K_W10

umiejętności

U04 – Student potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami z zakresu językoznawstwa w sytuacjach profesjonalnych – K_U05

U05 – Student potrafi dokonać analizy gramatycznej wypowiedzi literackich i nieliterackich; ocenić poprawność językową wypowiedzi – K_U07

kompetencje

K06 – Student jest gotów do poszerzania zakresu swojej wiedzy i umiejętności; ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego; świadomej oceny poziomu swojej wiedzy i umiejętności – K_K01

K07 – jest gotów do wzięcia społecznej i etycznej odpowiedzialności za słowo; dochowania staranności w przygotowywaniu tekstów do publikacji w formie tradycyjnej i elektronicznej – K_K06

Sprawdziany cząstkowe; aktywna obecność na zajęciach.

Kryteria oceniania zgodne z systemem jakości kształcenia obowiązującym na Wydziale Humanistycznym UMCS.

1. Działy nauki o współczesnym języku polskim. Podstawowe jednostki języka i ich hierarchia.

2-3.Język jako podstawowa wartość kultury. Miejsce języka polskiego w Europie i w świecie. Moc języka. Język polski na tle języków słowiańskich i europejskich.

4. Warianty języka: regionalne (terytorialne), społeczne i zawodowe.

5. Odmiana ustna i pisana języka ogólnego.

6. Style: potoczny, artystyczny, urzędowy, naukowy.

7. Akty i gatunki mowy (potoczne, artystyczne, urzędowe, naukowe, dziennikarskie).

8. Modalność, jej typy i formalne wykładniki.

9. Części mowy – kryteria podziału; podstawowe zróżnicowanie i sposób funkcjonowania w tekstach.

10. Funktory gramatyczne (spójniki, przyimki).

11. Czasownik i rzeczownik oraz ich satelity: przysłówek i przymiotnik, spójnik i przyimek.

12. Łączliwość czasownika jako klucz do opisu zdania.

13. Główne modele (typy) zdań pojedynczych. Człony zdania pojedynczego a typy zdań podrzędnych.

14. Zdanie a grupa składniowa. Grupy współrzędne (szeregi) i podrzędne (związki). Frazeologizacja grup składniowych.

15. Działania na tekście i zdaniu: dekompozycja złożonego tekstu, parafrazowanie, rozszerzanie i rozwijanie zdania elementarnego (tj. tworzenie szeregów i związków składniowych). Transformacje: m.in. zerujące (równoważniki zdań); transformacje imiesłowowe; nominalizacja; mowa wprost (oratio recta) i jej przekształcanie na mowę zależną i mowę pozornie zależną.

Wykład problemowy, 1/3 zajęć odbywać się będzie zdalnie.