Podstawy metodologii badań naukowych

Umiejętność logicznego myślenia

Godziny kontaktowe (z udziałem nauczyciela akademickiego):

Wykład - 30

Egzamin - 2

Łączna liczba godzin z udziałem nauczyciela akademickiego - 32

Liczba punktów ECTS z udziałem nauczyciela akademickiego – 1

Godziny niekontaktowe (praca własna studenta):

Przygotowanie się studenta do egzaminu - 15

Studiowanie literatury przedmiotu - 10

Łączna liczba godzin niekontaktowych - 25

Liczba punktów ECTS za godziny niekontaktowe - 1

Sumaryczna liczba punktów ECTS dla modułu - 2

Sposób weryfikacji efektów uczenia się na studiach drugiego stopnia zatwierdzonych na podstawie Uchwały Senatu UMCS Nr XXIV-27.18/19 z dnia 29 maja 2019 r. (tj. od cyklu kształcenia 2019/2020):

wykład - egzamin pisemny (W1-W4, U1, U2, K1, K2)

Wykład obejmuje następujące zagadnienia:

Historia pojęcia nauki (starożytne próby determinacji nauki, powstanie nowożytnego pojęcia nauki, nowożytna biologia).

Zasady rozumowania naukowego.

Rodzaje rozumowania naukowego (wnioskowanie; uzasadnianie - dowodzenie, sprawdzanie empiryczne; wyjaśnianie).

Metody wnioskowania (wnioskowanie dedukcyjne, indukcyjne, abdukcyjne).

Rodzaje sprawdzania empirycznego (weryfikacja, konfirmacja, falsyfikacja, korroboracja, dyskonfirmacja).

Wyjaśnianie naukowe (prawa przyrody, modele wyjaśniania: dedukcyjno-nomologiczny, statystyczno-nomologiczny, istotności statystycznej).

Definiowanie terminów (rodzaje definicji, warunki poprawności definicji, błędy definiowania).

Struktura nauki (teorie naukowe, prawa nauki, modele, funkcje praw i teorii w poznaniu naukowym).

Status metodologiczny biologii (pytania - pytania rozstrzygnięcia i pytania dopełnienia, kryteria poprawnego stawiania pytań, pytania w biologii).

Rozwój metod naukowych.

Rola i celowość eksperymentów w naukach przyrodniczych.

Rodzaje wiedzy ludzkiej (cechy charakterystyczne poszczególnych rodzajów wiedzy - wiedza racjonalna / irracjonalna, wiedza paranaukowa, wiedza pseudonaukowa).

1. Grobler, A. Metodologia nauk. Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 2006.

2. Gauch, Hugh G., Jr. Scientific Method in Brief. CUP 2012.

3. Kamiński S. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Towarzystwo Naukowe KUL 1981.

4. Bocheński J.M. Współczesne metody myślenia. „W drodze” Poznań 1992.

5. Feyerabend P.K. Jak być dobrym empirystą. PWN 1979.

6. Matraszek K., Such J. Ontologia, teoria poznania i ogólna metodologia nauk. PWN 1989.

7. Popper K.R. Wiedza obiektywna. PWN 1992.

Na podstawie Uchwały Senatu UMCS Nr XXIV-27.18/19 z dnia 29 maja 2019 r. (tj. od cyklu kształcenia 2019/2020):

WIEDZA

W1: Zna najważniejsze pojęcia i kategorie teorii poznania istotne dla przyrodników - K_W01, K_W04.

W2: Rozumie podstawowe procedury rozumowania naukowego, takie jak: wnioskowanie, sprawdzanie empiryczne, wyjaśnianie – K_W01, K_W04.

W3: Rozumie zależność między przyrostem wiedzy a zmiennością pojęć, metod naukowych i sposobów interpretacji wyników badań - K_W01, K_W04.

W4: Ma podstawową wiedzę dotyczącą filozoficznych założeń nauk przyrodniczych - K_W01.

UMIEJĘTNOŚCI

U1: Potrafi odróżniać domniemania od hipotez, formułować hipotezy i proponować sposoby ich potwierdzania - K_U03, K_U04.

U2: Potrafi krytycznie oceniać teksty popularnonaukowe i odróżniać pseudonaukę i paranaukę od nauki w zakresie nauk przyrodniczych, zwłaszcza biologii - K_U03.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

K1: Dostrzega zmienność wiedzy przyrodniczej i konieczność jej systematycznej aktualizacji - K_K01, K_K04

K2: Jest zdolny do różnicowania wiedzy i dostrzegania mocy wyjaśniającej teorii naukowych - K_K03