Antropologia poznawcza

Mile widziana znajomość głównych zagadnień kognitywistyki oraz podstaw psychologii rozwojowej, jezykoznawstwa, semiotyki, neuronauki i filozofii umysłu.

Godziny kontaktowe z prowadzącym zajęcia, realizowane w formie np. konsultacji (łączna liczba godzin w semestrze): 10

Godziny kontaktowe z prowadzącym zajęcia, realizowane w formie zajęć dydaktycznych (łączna liczba godzin w semestrze): 30

Przygotowanie się studenta/ki do zajęć dydaktycznych (łączna liczba godzin w semestrze): 30

Przygotowanie się studentki/a do zaliczeń (łączna liczba godzin w semestrze): 15

Studiowanie przez studenta/kę literatury przedmiotu (łączna liczba godzin w semestrze): 20

Aktywność na zajęciach i końcowe kolokwium pisemne (test i pytania otwarte).

Antropologia poznawcza w najogólniejszym jej rozumieniu bada związki między ludzkim poznaniem a kulturą. Chociaż można spotkać się z innym rozumieniem antropologii poznawczej czy kognitywnej (np. jako badań nad językiem), przedmiotem naszego kursu będzie to szersze ujęcie. Na potrzeby kierunku studiów skupimy się na antropologii w kognitywistyce oraz antropologii przydatnej dla kognitywistyki.

Aby zrozumieć, co czyni nas ludźmi i co powoduje różnice między nami, korzystamy z ustaleń zarówno antropologii ewolucyjnej i biologicznej, jak i antropologii kulturowej. To samo musimy uwzględniać, kiedy pytamy o człowieka jako istotę aktywną poznawczo. Odpowiedź nie będzie możliwa, jeśli skupimy się na wewnętrznej architekturze poznawczej lub na systemie przekonań, a zignorujemy ludzki ekosystem poznawczy, który ma charakter materialno-kulturowy.

Zapoznamy się z podstawowymi pojęciami, jak również pokrótce z historią antropologii poznawczej w relacji do kognitywistyki, wliczając przypadki konfliktów. Analizując literaturę badawczą, przyjrzymy się zarówno słabszym, jak i silniejszym wersjom perspektywy antropologicznej w badaniach nad poznaniem. Te słabsze wskazują na wpływ społeczeństwa i kultury na ludzkie procesy poznawcze. Te mocniejsze – na udział komponentów kulturowych w tych procesach. Zapoznamy się z odkryciami nurtów kulturowych, jak i z neuroantropologią i antropologią obliczeniową. Poznamy i ocenimy metody badań w antropologii poznawczej, w tym etnografię jakościową i ilościową. Przeanalizujemy też wybrane koncepcje, nurty i studia przypadków, dokonując niełatwego wyboru spośród prac klasycznych, nowych i najnowszych.

Podstawowe źródła:

- D. B. Kronenfeld, G. Bennardo, V. C. de Munck i M. D. Fischer (red.). (2015). A Companion to Cognitive Anthropology. Wiley-Blackwell.

- R. D'Andrade. (1995). The Development of Cognitive Anthropology. Cambridge University Press.

- S. C. Levinson i N. J. Enfield (red.) (2006). Roots of Human Sociality. Culture, Cognition and Interaction. Routledge.

- M. Bloch. (2012). Anthropology and the Cognitive Challenge. Cambridge University Press.

- G. Bateson. (1996). Umysł i przyroda. Jedność konieczna. (Tłum. A. Tanalska-Dulęba). Państwowy Instytut Wydawniczy.

- R. Bartra. (2014). Anthropology of the Brain: Consciousness, Culture, and Free Will. Cambridge University Press.

- A. Bender, E. Hutchins i D. Medin. (2010). Anthropology in Cognitive Science. Topics in Cognitive Science, 2.

- T. W. Deacon. (1998). The symbolic species: The co-evolution of language and the brain. W. W. Norton & Company.

- J. Lave. (1988). Cognition in Practice: Mind, Mathematics and Culture in Everyday Life. Cambridge University Press.

- E. Hutchins. (1995). Cognition in the Wild. MIT Press.

- Ł. Afeltowicz. (2012). Modele, artefakty, kolektywy: praktyka badawcza w perspektywie współczesnych studiów nad nauką. Wydawnictwo Naukowe UMK.

- H. S. Kim i J. Y. Sasaki. (2013). Cultural Neuroscience: Biology of the Mind in Cultural Contexts. Annual Review of Psychology, 65(1).

- L. Feldman-Barrett. (2024). Jak powstają emocje. Sekretne życie mózgu. (Przeł. A. Jarosz). Wydawnictwo: CeDeWu.

- C. Baber, P. Smith, J. Cross, J. E. Hunter i R. McMaster. (2006). Crime scene investigation as distributed cognition. Pragmatics & Cognition, 14/2.

- N. J. Nersessian. (2022). Interdisciplinarity in the making: Models and methods in frontier science. MIT Press.

- Situated Action. Numer specjalny czasopisma Cognitive Science, (1993) 17.

[w przygotowaniu]