Filozofia jako ćwiczenie duchowe

Podstawowa orientacja w zagadnieniach etycznych

Godziny kontaktowe (z udziałem nauczyciela akademickiego)

Wykład 30 h, 1 ECTS

Konsultacje,, egzamin 6 h, 0,2 ECTS

Łączna liczba godzin z udziałem nauczyciela akademickiego: 36 h

Liczba punktów ECTS z udziałem nauczyciela akademickiego: 1,2 ECTS

Godziny niekontaktowe (praca własna studenta)

Studiowanie literatury 36 h – 1,2 ECTS

Przygotowanie się do egzaminu 18 h – 0,6 ECTS

Łączna liczba godzin niekontaktowych: 54 h

Liczba punktów ECTS za godziny niekontaktowe: 1,8 ECTS

Sumaryczna liczba punktów ECTS 3 ECTS

W1 ocena aktywności na zajęciach, zaliczenie, egzamin ustny

W2 ocena aktywności na zajęciach, zaliczenie, egzamin ustny

W3 ocena aktywności na zajęciach, zaliczenie, egzamin ustny

U1 zaliczenie, egzamin ustny

U2 ocena aktywności na zajęciach, zaliczenie

U3 ocena aktywności na zajęciach, zaliczenie

K1 zaliczenie, egzamin ustny

K2 ocena aktywności na zajęciach, zaliczenie, egzamin ustny

Dzisiejszemu społeczeństwu, opanowanemu przez ustalone sposoby myślenia skorelowane ze szczególnymi wymaganiami instytucjonalnymi, filozofia jako ćwiczenie duchowe jest niemal nieznana. Jako prywatna praktyka ma zasięg znikomy. Zarazem jako celująca w wyzwolenie myśli jest najwyższą, znaną ludziom formą wolności. Oddający się ćwiczeniu staje się uważnym i rozważającym, wycisza procesy introjekcji, przyzwyczajenia i mentalnych nawyków. Jako taki może myśl rozwinąć i uczynić życie twórczym i znaczącym.

W trakcie wykładu przedstawia się wzorce celującej w duchowy rozwój filozoficznej drogi życia eksponowane w dziejach filozofii, wskazując na ich aktualną użyteczność oraz na warunki ich zmodyfikowanej restytucji w czasach współczesnych.

Zakres tematów:

1. Filozofia jako doświadczenie duchowe, terapia, droga życia. Umysłowy wysiłek czy/i recepcja

2. Konfucjańskie stawanie się mędrcem (sheng): lojalność (zhong) i empatia (shu)

3. Taoistyczne „beztroskie wędrowanie” (xiaoyao you) i „siedzenie w zapomnieniu” (zuowang)

4. Asceza jogiczna – powściągnięcie zjawisk świadomości

5. Buddyjska uważność (sati, smryti)

6. Filozofia drogą życia u Sokratesa i postsokratyków

7. Helleńskie szkoły filozofii praktycznej: instrukcje dobrego życia

8. Epikura rewaluacja szczęścia, przyjemności i dobra

9. Uwaga (prosoche) jako fundament stoickiej sztuki życia

10. Pareneza stoików rzymskich – Epiktet, Marek Aureliusz

11. Neohelleńskie Próby Montaigne’a

12. Epikureizm Hume’a

13. Dobre życie w najgorszym ze światów – Schopenhauer

14. Współczesny stoicyzm w Polsce - M. Fabjański, T. Mazur, P. Stankiewicz, A. Szlama, P. Seidler)

15. Filozofia jako doświadczenie duchowe. Perspektywy

Literatura obowiązkowa:

Diogenes Laertios, Zywoty i poglądy słynnych filozofów, wyd. różne

Hadot, P., Ćwiczenia duchowe i filozofia starożytna, Warszawa: Aletheia 2019

Stankiewicz, P., Sztuka życia według stoików. Jak żyć mądrze, dobrze i szczęśliwie, Warszawa: W.A.B. 2021

Literatura uzupełniająca:

Bhagawadgita, wyd. różne

Dhammapada, wyd. różne - sieciowe

Epictetus (Epiktet), Wybrane diatryby i Encheiridion, Warszawa: Onepress 2022

Hume, D., Badania dotyczące rozumu ludzkiego, Warszawa: Zielona sowa 2006

Irvine, W. B., A Guide to the Good Life, Oxford: Oxford UP 2009

Ksenofont, Uczta, Warszawa: Teologia polityczna 2021

Marek Aureliusz, Rozmyślania, wyd. różne

Konfucjusz, Analekta, Warszawa: Wydawnictwo UW, 2018

Montaigne, M. de, Próby, Warszawa: Zielona sowa 2004

Pigliucci, M., How to be a Stoic. Using Ancient Philosophy to Live a Modern Life, New York: Basic Books 2017

Platon, Fedon, Warszawa: Teologia polityczna 2018

Schopenhauer, A., Świat jako wola i przedstawienie, t. 1-2, Warszawa: PWN, 1994-95

Zhuangzi, Prawdziwa księga południowego kwiatu, Warszawa: Iskry, 2009

Źródła internetowe

Wiedza. Absolwent zna i rozumie:

W1 w pogłębionym stopniu historyczne oraz współczesne koncepcje człowieka jako podmiotu kreatywnego działania, w różnych jego wymiarach, w szczególności w zakresie umiejętności własnego rozwoju i jego społecznej użyteczności formułowane w filozofii, w tym stanowiska najnowsze – K_W03

W2 główne tendencje rozwojowe oraz najnowsze stanowiska w filozofii, wyjaśniające i prognozujące aktywne, kwalifikowane uczestniczenie w życiu społecznym i oddziaływanie na przebieg procesów społecznych, w kontekście rozwijania kreatywności oraz projektowania społecznego – K_W05

W3 główne problemy i dylematy współczesnego społeczeństwa wynikające z rozwoju cywilizacyjnego oraz odnoszące się do nich stanowiska formułowane w filozofii praktycznej pojmowanej jako ćwiczenie duchowe – K_W07

Umiejętności. Absolwent potrafi:

U1 rozpoznawać złożone konteksty problemów i dylematów życia społeczno-kulturowego i współczesnej cywilizacji oraz świadomie stosować posiadaną wiedzę z zakresu filozofii jako ćwiczenia duchowego, do formułowania, analizowania, syntetyzowania oraz rozwiązywania złożonych i nietypowych problemów życia społecznego i innowacyjnego wykonywania zadań w nieprzewidywalnych warunkach, a także krytycznie dobierać właściwe źródła informacji oraz dokonywać ich analizy, syntezy oraz twórczej interpretacji i prezentacji – K_U01

U2 prowadzić debatę na tematy związane z procesem komunikacji społecznej oraz rozwijaniem kreatywności związanej z uzyskiwaniem umiejętności „dobrego życia”, zarówno indywidualnej jak i społecznej; krytycznie oceniać stanowiska innych uczestników dyskusji – K_U05

U3 samodzielnie planować oraz realizować proces uczenia się i rozwoju osobistego z zastosowaniem wzorów ćwiczenia duchowego oraz wspierać innych w tym zakresie – KU_09

Kompetencje społeczne. Absolwent jest gotów do:

K1 krytycznej oceny posiadanej wiedzy zawodowej i jej ustawicznego uzupełniania; rzetelnej analizy i oceny wiarygodności źródeł a także pozyskiwania opinii ekspertów w przypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem problemu o charakterze egzystencjalnym – K_K01

K2 uznawania znaczenia wiedzy filozoficznej, w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych w zakresie rozwijania kreatywności i projektowania społecznego w wymiarze usprawniania jakości życia – K_K02