Mniejszości kulturowe i narodowe w Europie

Wiedza z zakresu historii powszechnej

Godziny kontaktowe 30 godzin

Egzamin pisemny.

Moduł obejmuje zagadnienia dotyczące mniejszości narodowych i kulturowych w Polsce i w Europie. Główna uwaga skupiona jest na analizie pojęcia mniejszości i jej cech dystynktywnych oraz na charakterystyce poszczególnych typów mniejszości w krajach europejskich. Przedstawione zostaną modele relacji mniejszość-większość oraz omówione zostaną różne typy funkcjonowania mniejszości w społeczeństwie. Ponadto, poruszone zostaną kwestie postaw społecznych wobec mniejszości z uwzględnieniem zjawiska rasizmu, dyskryminacji i uprzedzeń. Charakterystyce zostanie poddana relacja między strukturą etniczno-narodową a migracją w poszczególnych krajach europejskich. Szczególne miejsce wśród poruszanych zagadnień zajmują treści dotyczące polityki mniejszościowej państw Unii Europejskiej. Dodatkowo, ukazane zostaną specyficzne problemy poszczególnych państw europejskich

Tematy:

1. Naród, państwo. Narody i stereotypy. Pojęcie rasy, narodowości i etniczności w naukach społecznych.

2. Socjologiczne definicje mniejszości. Problematyka mniejszości w pracach Simmel'a, Park'a i Wirth'a. Typologia mniejszości.

3. Modele relacji mniejszość - większość w społeczeństwach europejskich. Główne kierunki badań społecznych nad mniejszościami.

4. Migracje w Europie z uwzględnieniem czynników decydujących o powstawaniu mniejszości narodowych, etnicznych i religijnych

5. Nacjonalizm w Europie.

6. Ochrona mniejszości narodowych i etnicznych w prawie:

Przeciwdziałania dyskryminacji i jego formy, monitoring

Współczesna polityka państw europejskich wobec tradycyjnych i nowych mniejszości narodowych. Tolerancja i pojednanie jako przejaw dojrzałości obywatelskiej

7. Mniejszości narodowe i etniczne w Europie a globalna społeczność obywatelska

8. Mniejszość polska w Europie.

9. Kultura mniejszości narodowych i grup etnicznych w Europie

10. Problemy mniejszości narodach i etnicznych Rasizm w Europie. Współczesne formy i przejawy nacjonalizmu i rasizmu w Europie . Metody przezwyciężenia

11. Muzułmanie w Europie

12. Polityka integracyjna w Europie: Wymiar prawno-instytucjonalny ,Wymiar ekonomiczny ,Wymiar społeczny Wymiar tożsamościowy ,Wymiar kulturowy, Wymiar przestrzenny

Literatura:

• Michalik E., Chałupczak H., Mniejszości narodowe i etniczne w procesach transformacji oraz integracji, Lublin 2006;

• Porębski A., Europejskie mniejszości etniczne. Geneza i kierunki przemian, Warszawa-Kraków 1991.

• Fenton S, Etniczność, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2007.

• Bokszański Z. (2001), Stereotypy a kultura, Wrocław: Wydawnictwo „Funna”.

• Burszta W. (1998). Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

• Koryś I. (2003). Integracja imigrantów a asymilacja, segregacja i marginalizacja – słowniczek podstawowych pojęć, Warszawa, http://www.iom.pl .

• Chałupczak H., Browarek T., Mniejszości narodowe w Polsce 1918-1945, Lublin 2000;

• Hroch M., Małe narody Europy Perspektywa historyczna, Wrocław 2003.

• Podlaski K., Białorusini, Litwini, Ukraińcy, Białystok 1990;

• Waldenberg M., Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej, Warszawa 2000.

• Strzelczyk J., Zapomniane narody Europy, Wrocław 2006;

• Walas T., Narody i stereotypy, Kraków 1995;

• Źródła nienawiści. Konflikty etniczne w krajach postkomunistycznych Kosowo, Gruzja, Abchazja, Osetia Południowa, Łotwa i Estonia, Białoruś, Krym, Kraków-Warszawa 2009

• Wojciechowski S., Nacjonalizm w Europie Środkowo-Wschodniej, Wrocław 2000.

• Żelazny W., Etniczność Ład – Konflikt – Sprawiedliwość, Poznań 2006;

• Tolerancja, przeciwdziałanie rasizmowi i ksenofobii - wyzwania jednoczącej się Europy , (red.) Halina Machińska, Warszawa : CEUW, 2001.

• Preece J. J., Prawa mniejszości, Warszawa 2007.

• Pawlak S, Ochrona mniejszości narodowych w Europie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2001

• Instrument Ochrony Praw Mniejszości Inicjatywy Środkowoeuropejskiej, Turyn, 19 listopada 1994 roku.

• Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz ojęzyku regionalnym

• Nikitorowicz J., Misiejuk D., Sobiecki M., Etniczność i obywatelskość w nowej Europie, Białystok 2007;

• Zdanowski J. (red.), Globalizacja a tożsamość, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ASCON.

• Zamojski J. E. (1998). Migracje doby współczesnej: geneza, charakterystyka, wyzwania i odpowiedzi, [w:] Korcelli P. (red.), Przemiany w zakresie migracji ludności jako konsekwencja przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, Biule¬tyn 184, Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju.

• Kultura mniejszości narodowych i grup etnicznych w Europie , (red.) Zenona Jasińskiego i Tadeusza Lewowickiego , Opole : Wydaw. UO, 2004.

• Lalak D (red.), Migracja, uchodźctwo, wielokulturowość. Zderzenie kultur we współczesnym świecie, Wydawnictwo Akademickie „śak”, Warszawa 2007.

• Bauböck R., Integracja imigrantów, Warszawa: Departament ds. Migracji i Uchodźstwa MSWiA, 1997.

• Kicinger A. (2003). Koncepcje integracji imigrantów ze społeczeństwem przyj¬mującym na przykładzie praktyki wybranych państw europejskich, Warsza¬wa, [@:] http://www.iom.pl.

• Parzymies A. (red.), Muzułmanie w Eu¬ropie, Warszawa: Wydawnictwo akademickie Dialog.

• Nowicka E., Cieślińska B. (red.), Wędrowcy i migranci: pomiędzy marginalizacją a integracją, Kraków: Nomos.

• Firlit-Fesnak G., Łotocki Ł. (2007). Sytuacja cudzoziemców poszukujących ochrony w Polsce, Raporty Migracyjne Instytutu Polityki Społecznej UW.

• Jasińska-Kania A., Łodziński S. (2008). Wykluczani z narodu: mniejszości na¬rodowe, migranci, uchodźcy, [w:] Jarosz M. (red.), Wykluczeni. Wymiar spo¬łeczny, materialny i etniczny, Instytut Studiów Politycznych PAN.

Uzupełniająca:

• Strzelczyk J., Zapomniane narody Europy, Wrocław 2006;

• Górny A., Grzymała-Kazłowska A., Kępińska E., Fihel A., Piekut A. (red.) (2007). Od zbiorowości do społeczności: rola migrantów osiedleńczych w tworzeniu się społeczności imigranckich w Polsce, CMR Working Papers, 27 (85). Warszawa: OBM UW, http://www.migracje.uw.edu.pl/obm/pix/027_85.pdf.

• Ząbek M. (2002). Między piekłem a rajem: problemy adaptacji kulturowej uchodź¬ców i imigrantów w Polsce, Warszawa: Trio.

• Ogonowski J., Uprawnienia językowe mniejszości narodowych w Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1939, Warszawa 2000.

• Wołkonowski J., Stosunki polsko-żydowskie w Wilnie i na Wileńszczyźnie 1919-1939, Białystok 2004;

• Bieńkowska E. (2007). Co dalej z integracją? Demokracja i problem „innego”, Dziennik – dodatek „Tygodnik Idei. Europa”, 12, 24.03.

• Wołkonowski J., Okręg Wileński Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej 1939-1945, Warszawa 1996.

• Wołkonowski J., Relacje większości i mniejszości w państwie narodowym w XX stuleciu na przykładzie krajów bałtyckich. Zarys problematyki, (w:) Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy, Tom 4, Wilno 2005, s. 6-15.

• Wielka Encyklopedia Geografii Świata, A. Pozern-Zieliński (red.), tom XVIII, Świat grup etnicznych, Poznań 2000.

• Uzupełniająca:

• Bojar, Hanna, Mniejszości społeczne w państwie i społeczeństwie III Rzeczypospolitej Polskiej , Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Wrocław : Funna, 2000.

• Colloquium Opole 2006 : mniejszości narodowe i etniczne w Polsce, Niemczech i Republice Czeskiej - tożsamość i perspektywy w jednoczącej się Europie , (red.) Stanisława Senfta i Aleksandry Trzcielińskiej-Polus, Opole : Państwowy Instytut Naukowy - Instytut Śląski : Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, 2007.

• Imigranci i społeczeństwa przyjmujące : adaptacja ? integracja ? transformacja ? , (red.) Grażyna Waluga, Warszawa : Wydaw. Neriton, 2000.

• Łodziński, Sławomir, Równość i różnica : mniejszości narodowe w porządku demokratycznym w Polsce po 1989 roku /, Warszawa : Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2005.:

• Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku , (red.) Lucjana Adamczuka i Sławomira Łodzińskiego, Wydawnictwo Naukowe Scholar : Polskie Towarzystwo Socjologiczne, 2006.

• Monitoring the EU accession process : minority protection, Vol. 2, Case studies in selected member states / Open Society Institute, EU Accession Monitoring Program, Budapest ; New York : OSI, 2002.

• Monitoring the EU accession process : minority protection, Vol. 1, An assessment of selected policies in candidate states / Open Society Institute, EU Accession Monitoring Program, Budapest ; New York : OSI, 2002.

• Polityka i mniejszości narodowe na pograniczach, (red.) Marzenny Giedrojć, Małgorzaty Mieczkowskiej i Janusza Mieczkowskiego, Szczecin : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2005.

• G. Simmel, The Stranger.

• U. Beck, Cosmopolitan Vision, Polity, Cambridge 2007, ss. 163-177.

• R. T. Schaefer, Racial and Ethnic Groups, Pearson Education, New Jersey 2004, ss. 2-30.

• J. C. Alexander, Rethinking Strangeness, “Thesis Eleven” 2004, 79, ss. 87-104.

• P. J. Aspinall, Collective Terminology to Describe the Minority Ethnic Population: The Persistence of Confusion and Ambiguity in Usage, “Sociology” 36 (4), 803-816.

• M. M. Gordon, Toward a General Theory of Racial and Ethnic Group Relations, [in:] Ethnicity. Theory and Experience, (eds.) N. Glazer, D. P. Moynihan, Harvard University Press, 1975, ss. 84-111.

• Ethnicity, (eds.) J. Hutchinson, A. D. Smith, Oxford University Press, Oxford 1996, ss. 15-31 (chapter I).

• D. Mason, Ethnicity, [in:] Social Divisions, (ed.) G. Payne, MACMILLAN PRESS, London 2000, s91-114.

• F. Anthias, The concept of ‘social division’ and theorizing social stratification: looking at ethnicity and class, “Sociology” vol. 35, n0. 4, pp. 835-854.

• T. Ellingsen, Colorful Community or Ethnic Witches’ Brew?, “Journal of Conflict Resolution”, vol. 44, no. 2, pp. 228-249.

• A. Baumeister, Ways of belonging. Ethnonational minorities and models of differentiated citizenship, “Ethnicity”, vol. 3(3), pp. 393-416.

• N. Papastergiadis, The Turbulence of Migration, Polity Press, Oxfrod 2004, pp. 1-21, 51-75, 146-167.

• R. Trandafoiu, Racism and Symbolic Geography in Romania: The Ghettoisation of the Gypsies, “GBER”, vol. 3, no. 2, pp. 6-12.

• R. Johnston, D. Wilson, S. Burgess, School segregation in multiethnic England, “Ethnicities”, vol. 4(2), pp. 237-265.

J. Brüß, Muslims as targets of discrimination in Europe. A comparative analysis of Turkish, Moroccan, and Bangladeshi Muslims., Paper prepared for the 7thConference of the European Sociological Association, Torun, Poland, 2005

Student potrafi scharakteryzować i porównać politykę mniejszościową poszczególnych państw europejskich

Student potrafi dokonać analizy istniejących modeli relacji mniejszość - większość w społeczeństwach europejskich