Analizy semiotyczne (JiD)

Mile widziany podstawowy kurs semiotyczny dla kognitywistów ("Znaki i kody komunikacji"), jednak prowadzący zapewnia podstawową powtórkę z narzędzi semiotycznych w zakresie potrzebnym do przeprowadzania analiz.

Godziny kontaktowe z prowadzącym zajęcia, realizowane w formie np. konsultacji (łączna liczba godzin w semestrze): 10

Godziny kontaktowe z prowadzącym zajęcia, realizowane w formie zajęć dydaktycznych (łączna liczba godzin w semestrze): 30

Przygotowanie się studenta/ki do zajęć dydaktycznych (łączna liczba godzin w semestrze): 30

Przygotowanie się studentki/a do zaliczeń i/lub egzaminów (łączna liczba godzin w semestrze): 15

Studiowanie przez studenta/kę literatury przedmiotu (łączna liczba godzin w semestrze): 20

- Forma zaliczenia zajęć: aktywność na zajęciach, referat lub końcowe zaliczenie ustne.

- Niezależnie od powyższego, każda aktywność podczas zajęć lub po zajęciach* jest cenna i wpływa na ocenę (*osoby mniej skłonne do spontanicznych wypowiedzi ustnych mogą wykazać się w krótkich pisemnych komentarzach wysłanych po wybranych spotkaniach).

Zjawiska semiotyczne leżą u podstaw zjawisk kulturowych, społecznych, a także poznawczych. Konstytuują one różne obszary aktów komunikacji, które podlegają analizom semiotycznym. Fakty semiotyczne poddane analizie dotyczą zjawisk semiotycznych takich jak: metafora, perswazja symboliczna, design, sztuka czy inne systemy znaków semiotycznych tworzących artefakty świata znaków.

Zajęcia te będą miały charakter w pełni praktyczny i możliwie interaktywny. Zajmiemy się wykrywaniem, analizą i wyciąganiem wniosków z wybranych – głównie przez studentki i studentów – zjawisk znakowych i procesów komunikacyjnych w życiu codziennym, percepcji filmu (od kina przez seriale po kreskówki i teledyski), gier, mediów społecznościowych, sztuki, reklamy, literatury, przedmiotów użytkowych (od prostych narzędzi po obiekty architektoniczne), badań naukowych i wydarzeń społecznych. Wykorzystamy do tego i ocenimy narzędzia semiotyczne bardziej i mniej znane, jak te zaproponowane przez Jurija Łotmana do badaniach nad filmem i społeczeństwem, Umberta Eco – nad kulturą masową, Rolanda Barthesa – nad mitami współczesnymi, Donalda Normana – nad relacją między znacznikiem i afordancją w projektowaniu interakcji poznawczych człowiek–artefakt, czy wreszcie jak koncepcja intertekstualności kontrowersyjnej Julii Kristevej. Omówimy także analizy semiotyczne z wybranych ciekawych studiów przypadku, na przykład ze studium robotyki społecznej Morany Alač czy studium fenomenu sportu Tomasza Michaluka.

Jak będą przebiegały zajęcia:

Prowadzący przedstawi lub przypomni wybrane narzędzia semiotyczne i dotychczasowy zakres ich wykorzystania. Następnie wybierać będziemy przykłady do analiz i dyskusji, każdorazowo na potrzeby kolejnych spotkań. Główną – właściwą – część każdego spotkania wypełni prezentacja wybranego przykładu (np. fragmentów filmu, artefaktu użytkowego czy zjawiska kulturowego) i następnie omówienie go. W optymalnej wersji będzie to rodzaj referatu, przygotowanego przez jedną lub więcej osób, po którym nastąpi ogólna dyskusja. W każdym przypadku postawimy też sobie pytanie o możliwą wartość tych analiz dla kognitywistyki. Postaramy się przy tym maksymalnie wykorzystać multimedialne możliwości zdalnego (tymczasem) trybu zajęć.

(Wymienione teksty nie są lekturami obowiązkowymi, lecz głównymi źródłami dla prowadzącego zajęcia, który dostarcza opracowań lub fragmentów. Niemniej, teksty te zostaną w miarę możliwości udostępnione dla chętnych)

∙ Alač, M., Movellan, J. i Tanaka, F. (2013). Jak uspołecznić robota: Organizacja przestrzenna i multimodalne interakcje semiotyczne w laboratorium robotyki społecznej. Avant, 4(1), 133-177.

∙ Boeriis, .M., Maagerø, E., Tønnessen, E., i Andersen, T. (2015). Social Semiotics: Key Figures, New Directions. Abingdon, Oxon, New York: Routledge.

∙ Barthes, R. (1970). Mit i znak. Eseje, Warszawa: PIW.

∙ Berger, A. (2010). The Objects of Affection: Semiotics and Consumer Culture. London: Palgrave Macmillan.

∙ Boorstin, J. (1990). The Hollywood Eye: What Makes Movies Work. New York: Harper Collins.

∙ Chandler, D. (2002). Semiotics for Beginners. http://www.visual-memory.co.uk/daniel/Documents/S4B

∙ Eco, U. (1996). Semiologia życia codziennego. Warszawa: Czytelnik.

∙ Łotman, J. (1983). Semiotyka filmu. Warszawa: Wiedza Powszechna.

∙ Łotman, J. (2008). Uniwersum umysłu. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

∙ Markowski, M. (2007). Przygoda ciała i znaków. Wprowadzenie do pism Julii Kristevej. W: J. Kristeva, Czarne słońce. Kraków: Universitas.

∙ Michaluk, T. (2011). Semiotyczne i pragmatyczne zagadnienia teorii sportu. Wrocław: Wydawnictwo AWF.

∙ Norman, D. (2018). Dizajn na co dzień. Kraków: Wydawnictwo Karakter.

∙ Skaggs, S. (2017). FireSigns: A Semiotic Theory for Graphic Design. Cambridge, MA: The MIT Press.

Wiedza:

W1: Student/ka zna przedmiot badań z zakresu analiz semiotycznych i w kontekście udziału możliwych innych dyscyplin z nimi związanych (K_W01, K_W04, K_W10).

W2: Student/ka zna i definiuje ogólną i specjalistyczną terminologię z zakresu analiz semiotycznych (K_W02, K_W04).

W3: Student/ka zna metody i narzędzia badań nad zjawiskami znakowymi i komunikacją (K_W03).

W4: Student/ka zna i rozumie rolę języka i ogólnie komunikacji w odniesieniu do badań semiotycznych i pokrewnych (K_W07).

W5: Student/ka zna i rozumie różnorodne relacje semiotyki z kognitywistyką (K_W03, K_W10).

Umiejętności:

U1: Student/ka potrafi samodzielnie wyszukiwać, selekcjonować, analizować, oceniać oraz integrować informacje z różnych źródeł (K_U01, K_U10).

U2: Student/ka potrafi rozpoznać i opisać zjawisko semiotyczne oraz dobrać odpowiednie metody i narzędzia badawcze na potrzeby analizy tego zjawiska (K_U02, K_U10).

U3: Student/ka potrafi kreatywnie zastosować w analizach semiotycznych różne perspektywy metodologiczne, umiejętnie formułując wnioski (K_U02, K_U06).

U4: Student/ka potrafi prowadzić dyskusję w zakresie zróżnicowanej problematyki semiotycznej (K_U08, K_U10).

U5: Student/ka potrafi komunikować się z użyciem terminologii semiotycznej i umiejętnie odnosić ją do różnorodnych tematów kognitywistycznych (K_U08, K_U09).

Kompetencje społeczne:

K1: Student/ka rozwija w sobie zdolność krytycznej oceny klasycznych ustaleń i narzędzi analitycznych w obszarze badań semiotycznych i pokrewnych, jak również zdolność kreatywnego jej wykorzystania w praktyce naukowej czy zawodowej (K_K01, K_K04).

K2: Student/ka jest przygotowany/a do upowszechniania badań nad różnorodnymi zjawiskami semiotycznymi w kontekście problematyki kognitywistycznej (K_K03, K_K05).