Metodologia nauk F-K.121
Wykład (W) Semestr zimowy 2022/2023

Adam Grobler, Metodologia nauki, Kraków 2006.

Alan Chalmers, Czym jest to, co zwiemy nauką?, Wrocław 1993.

John Losee, Wprowadzenie do filozofii nauki, Warszawa 2001.

St. Janaczek et. al (red.), Metodologia nauk, Lublin 2019.

1) student zna podstawową terminologię z zakresu metodologii i filozofii nauki;

2) zna główne stanowiska metodologiczne oraz ich kontekst historyczny;

3) student potrafi krytycznie omówić podstawowe prądy w filozofii nauki;

4) potrafi wskazać związki między dziejami nauki a filozofią nauki;

5) potrafi wykorzystać poznane narzędzia metodologiczne w innych dziedzinach filozofii oraz w dyskursach pozafilozoficznych;

6) posiada krytyczną postawę odnośnie do wszelkich teorii czy sprawozdań;

7) rozumie wagę nauki w życiu prywatnym i społecznym;

8) nabywa poszanowanie metodologicznego aparatu pojęciowego.

Poruszane będą następujące tematy:

I) Indukcjonizm i pierwsze teorie metody naukowej

Dedukcja a indukcja

Typy indukcji

Wady (ukryte założenia) metody indukcyjnej

Metoda indukcji wg Bacona

Kanony Milla (także w porównaniu z metoda Bacona)

Sposoby uzasadnienia indukcji

II) Wyjaśnienie i uzasadnienie w nauce

Rodzaje wyjaśnień i danych

Rola uzasadnienia w nauce

Prawdopodobieństwo analityczne i statystyczne

III) Przewrót kopernikański jako ilustracja zmiany naukowej

IV) Główne nurty we współczesnej filozofii nauki (1): logiczny pozytywizm

Najważniejsze postacie LP i zarys działalności

Zwrot w filozofii i powstanie filozofii naukowej

Charakter zasady weryfikacji

Funkcje zasady weryfikacji

Składniki znaczenia wypowiedzi

Interpretacja możliwości weryfikacji

Trójstopniowy proces nadawania znaczenia

Zastosowanie zasady weryfikacji

Krytyka metafizyki i nowa rola filozofii

V) Główne nurty we współczesnej filozofii nauki (2): falsyfikacjonizm

Popperowska krytyka Koła Wiedeńskiego

Popperowska krytyka konwencjonalizmu

Logika odkrycia naukowego

Metodologia naukowych programów badawczych

Demarkacjonizm i metakryterium Laudana

VI) Główne nurty we współczesnej filozofii nauki (3): metodologia uhistoryczniona

Rozwój i model nauki wg T.S. Kuhna

Kuhnowska krytyka Poppera

Typy niewspółmierności

Teoria kolektywów i stylów myślowych L. Flecka

Krytyka ujęcia przyjętego: Feyerabend, Hanson i Polanyi

Anarchizm metodologiczny Feyerabenda

VII) Spór realizm — instrumentalizm

Rodzaje realizmu i instrumentalizmu

Konwencjonalizm

VIII) Socjologia wiedzy wg szkoły edynburskiej

IX) Filozofia nauki a wybrane stanowiska irracjonalistyczne

„Naukowy” rasizm

Kreacjonizm

Relatywizm

Wykład; wykład konwersatoryjny; inne