Porosty jako bioindykatory zanieczyszczeń

Zaliczony kurs botaniki i mykologii

Godziny kontaktowe (z udziałem nauczyciela akademickiego)

Wykład – 5

Ćwiczenia laboratoryjne – 10

Łączna liczba godzin z udziałem nauczyciela akademickiego – 15

Liczba punktów ECTS z udziałem nauczyciela akademickiego – 0,5

Godziny nie kontaktowe (praca własna studenta):

Przygotowanie się do zajęć – 5

Przygotowanie się do zaliczenia – 10

Łączna liczba godzin nie kontaktowych – 15

Liczba punktów ECTS za godziny nie kontaktowe – 0,5

Sumaryczna liczba punktów ECTS dla modułu – 1,0

Sposób weryfikacji efektów uczenia się na studiach I stopnia zatwierdzonych na podstawie Uchwały Senatu UMCS Nr XXII-39.6/12 z dnia 25 kwietnia 2012 r. tj. od cyklu kształcenia 2012/2013.

Wykład - zaliczenie pisemne (W1-W4; U2-U3; K3)

Laboratorium – opracowania ćwiczeń, kolokwium końcowe pisemne (W1-W4; U1-U4; K1-K3)

Sposób weryfikacji efektów uczenia się na studiach I stopnia zatwierdzonych na podstawie Uchwały Senatu UMCS Nr XXIV-27.18/19 z dnia 29 maja 2019 r. tj. od cyklu kształcenia 2019/2020.

Wykład – zaliczenie pisemne (W1-W6, U1-U2, K1).

Laboratorium – obecność na zajęciach, systematyczna ocena przygotowania do zajęć oraz aktywności na zajęciach, dokumentacja z realizacji zajęć, opracowania ćwiczeń, kolokwium końcowe (W1-W6, U1-U3, K1-K2).

Definicja oraz zakres pojęcia „bioindykator” oraz „bioindykacja”. Klasyfikacja oraz kategorie bioindykatorów, najważniejsze grupy organizmów wskaźnikowych (glony, rośliny wyższe, porosty, grzyby, zwierzęta kręgowe i bezkręgowe). Wady i zalety bioindykacji.

Miejsce porostów w systemie naturalnym (systematyka). Specyfika porostów jako biowskaźników zanieczyszczeń powietrza (budowa, rozwój, rozmnażanie, rozprzestrzenienie). Ocena i przegląd metod lichenoindykacyjnych. Wybrane gatunki porostów wykorzystywane w biomonitoringu.

Wykład obejmuje teoretyczne omówienie wymienionych powyżej zagadnień, natomiast ćwiczenia laboratoryjne dotyczą samodzielnego poznawania najważniejszych elementów budowy porostów, znajomości wytwarzanych struktur, ich klasyfikacji, modyfikacji lub deformacji plech tworzących się w wyniku niekorzystnych oddziaływań środowiskowych, a także identyfikacji wybranych gatunków porostów oraz poznania składu gatunkowego w najbliższym otoczeniu.

Dynowska M. 2013. Biologiczne metody oceny stanu środowiska. 1. Ekosystemy lądowe. Wyd. Mantis.

Bystrek J. 1997. Podstawy lichenologii. Wyd. UMCS.

Fałtynowicz W. 1995. Wykorzystanie porostów do oceny zanieczyszczenia powietrza. Zasady, metody, klucze do oznaczania wybranych gatunków. Fundacja CEEW Krosno.

Wójciak H. 2007. Porosty, mszaki, paprotniki. Flora Polski. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.

Matwiejuk A. 2014. Monitorig środowiska z wykorzystaniem porostów. Ekonomia i Środowisko 2 (49): 271-287.

Na podstawie Uchwały Senatu UMCS Nr XXII-39.6/12 z dnia 25 kwietnia 2012 r. tj. od cyklu kształcenia 2012/2013.

Wiedza: Absolwent

W1. Zna podstawowe cechy budowy porostów, wytwarzane struktury morfologiczne i anatomiczne, sposoby rozmnażania oraz rozprzestrzeniania się porostów w środowisku, zwłaszcza w kontekście bioindykacji (K_W01, K_W05).

W2. Zna zasady klasyfikacji porostów, najważniejsze pojęcia z zakresu lichenologii, rozumie miejsce porostów w systemie naturalnym (K_W01, K_W03, K_W06).

W3. Zna i rozumie rolę i znaczenia porostów w środowisku naturalnym; rozumie konieczność ochrony porostów jako naturalnych komponentów biosfery oraz bioindykatorów skażeń; rozumie znaczenie zachowania różnorodności biologicznej i zapewnienia równowagi w biosferze (K_W02, K_W04, K_W08).

W4. Zna i rozumie możliwości praktycznego wykorzystania wiedzy o porostach (K_W07).

Umiejętności: Absolwent

U1. Stosuje podstawowe narzędzia i techniki badawcze z zakresu nauk biologicznych, potrafi przygotować preparaty mikroskopowe, obsługiwać sprzęt mikroskopowy (K_U01, K_U02, K_U04).

U2. Posiada umiejętność logicznego rozumowania, kojarzenia i porównywania najważniejszych cech budowy porostów oraz rozpoznawania najważniejszych gatunków uznanych za bioindykatory (K_U07, K_U08, K_U11).

U3. Posiada umiejętność samodzielnego uczenia się, korzystania ze wskazanych podręczników akademickich, zdobywania literatury, a także aktualizacji i poszerzania wiedzy (K_U08, K_U11).

U4. Potrafi przygotować krótkie wystąpienia i prezentacje wykorzystując specjalistyczne teksty naukowe i stosując właściwą terminologię (K_U09, K_U13, K_U17).

Kompetencje społeczne: Absolwent

K1. Aktywnie uczestniczy w zajęciach, umiejętnie pracuje w grupie wyznaczając kolejność czynności i uzgadniając zasady działania, starannie i poprawnie wykonuje powierzone zadania (K_K08, K_K09).

K2. Postępuje zgodnie z zasadami BHP, dba o stanowisko pracy, wykorzystywaną aparaturę i materiały (K_K10, K_K11).

K3. Prezentuje postawę proekologiczną i postępuje zgodnie z zasadami etyki naukowej – ma świadomość ochrony różnorodności świata żywego (K_K07).

Na podstawie Uchwały Senatu UMCS Nr XXIV-27.18/19 z dnia 29 maja 2019 r. tj. od cyklu kształcenia 2019/2020.

Wiedza: Absolwent

W1. Zna specjalistyczną nomenklaturę lichenologiczną, pozycję porostów w systemie taksonomicznym, najważniejszych przedstawicieli jednostek taksonomicznych, podstawowe metody stosowane w lichenoindykacji oraz przedstawicieli określonych grup porostów wskaźnikowych (K_W01, K_W03, K_W05).

W2. Zna wegetatywne i generatywne struktury wytwarzane przez porosty, cykle rozwojowe, sposoby rozmnażania oraz rozprzestrzeniania się porostów w środowisku (K_W01).

W3. Zna różne typy oddziaływań porostów z innymi organizmami oraz ich znaczenie w środowisku naturalnym (K_W03, K_W04).

W4. Zna rolę porostów w przyrodzie i możliwości ich praktycznego wykorzystania w ocenie stanu czystości powietrza, zna i rozumie istotę działań na rzecz zachowania różnorodności biologicznej jako warunku zapewnienia równowagi w środowisku przyrodniczym, (K_W04, K_W05).

W5. Zna czynniki (biotyczne i abiotyczne) warunkujące wzrost i rozprzestrzenienie porostów w środowisku (K_W03, K_W04).

W6. Zna sposoby ochrony porostów, najważniejsze gatunki chronione oraz gatunki wskaźnikowe (K_W06, K_W08).

Umiejętności: Absolwent

U1. Posługuje się literaturą specjalistyczną, potrafi samodzielnie dokonać selekcji literatury, przeprowadzać analizę i ocenę zawartych w niej informacji, a także właściwie planować i organizować pracę indywidualną (K_U02, K_U07).

U2. Potrafi formułować i rozwiązywać problemy, krytycznie oceniać fakty, wyciągać poprawne wnioski z dokonywanych obserwacji wykorzystując wiedzę o porostach w życiu codziennym oraz w działaniach na rzecz środowiska i zachowania różnorodności biologicznej (K_U01 ).

U3. Potrafi pracować w grupie w celu wspólnego rozwiązywania problemów i sprawnego wykonywania określonych zadań (K_U07).

Kompetencje: Absolwent

K1. Jest gotów do krytycznej oceny działań własnych i zespołu oraz do ponoszenia odpowiedzialności za skutki tych działań (K_K01).

K2. Jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści oraz do znaczenia tej wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych (K_K02).