Filozofia przyrody

Znajomość historii filozofii na poziomie licencjatu, znajomość matematyki i fizyki na poziomie szkoły średniej

Godziny kontaktowe (z udziałem nauczyciela akademickiego)

Wykład 30h, h, 1 ECTS

Konsultacje i egzamin 1h

Łączna liczba godzin z udziałem nauczyciela akademickiego 31h

Liczba punktów ECTS z udziałem nauczyciela akademickiego 1

Godziny niekontaktowe (praca własna studenta)

Studiowanie literatury 30h

Przygotowanie się do egzaminu 59 h

Łączna liczba godzin niekontaktowych 89h

Liczba punktów ECTS za godziny niekontaktowe 3

Sumaryczna liczba punktów ECTS 4

1 - egzamin ustny

Zna historyczny rozwój filozofii przyrody, główne jej koncepcje i relacje filozofii przyrody do nauk przyrodniczych.

K_W01, K_W04, P7U_W, P75_WG

2 - egzamin ustny

Zna i rozumie w pogłębionym stopniu terminologię z zakresu filozofii przyrody i potrafi ją stosować ze zrozumieniem.

K_W03, K_U03, P7U_W, P75_WG

3 - egzamin ustny

Zna i rozumie w pogłębionym stopniu podstawowe spory w filozofii przyrody, metody ich rozstrzygania oraz znaczenie rezultatów nauk przyrodniczych dla formułowanych tez filozoficznych.

K_W07, P7U_W, P75_WG

4

Potrafi sformułować i krytycznie przeanalizować wybrane problemy filozofii przyrody i nauk przyrodniczych.

K_U01, P7U_U, P75_UW

5 - egzamin ustny

Potrafi samodzielnie napisać pracę naukową z filozofii przyrody wykorzystując wyselekcjonowane i przeanalizowane krytycznie informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych.

K_U07, K_U02, P7U_U, P75_UW, P75_UK

6 - aktywność na zajęciach

Jest gotów do krytycznej oceny własnej wiedzy z dziedziny nauk przyrodniczych, jej ciągłej aktualizacji i śledzenia najnowszych osiągnięć naukowych.

K_K01, P7U_K, P7S_KK

Celem kursu jest zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami filozofii przyrody, rozumianej jako filozofia w kontekście nauki:

1. Koncepcje filozofii przyrody. Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze.

2. Filozofia przyrody Arystotelesa a powstanie nauki nowożytnej.

3. Elementy matematyki: skalary, wektory, liczby zespolone, podstawowe pojęcia rachunku różniczkowego i całkowego.

4. Filozoficzne zagadnienia fizyki klasycznej I: zasady dynamiki Newtona i klasyczna teoria grawitacji; determinizm mechanistyczny i

demon Laplace’a; grawitacja i problem nielokalności; Newtonowski obraz świata i filozofia mechanicyzmu.

5. Filozoficzne zagadnienia fizyki klasycznej II: filozofia czasu i przestrzeni – absolutyzm Newtona vs relacjonizm Leibniza; czas i

przestrzeń w ujęciu Kanta; zasady termodynamiki, entropia i strzałka czasu; demon Maxwella.

6. Filozoficzne zagadnienia teorii względności I: problem eteru i eksperyment Michelsona-Morley’a, szczególna zasada względności,

USOSweb: Szczegóły przedmiotu: F-FLZ.174, w cyklu: 22/23L, jednostka dawcy: <brak>, grupa przedm.: <brak>

Strona 3 z 3 27.02.2023 18:03

względność czasu i przestrzeni, paradoks bliźniąt, czasoprzestrzeń Minkowskiego i jej filozoficzne interpretacje; równoważności masy i

energii; empiryczne potwierdzenia teorii względności.

7. Filozoficzne zagadnienia teorii względności II; czas, przestrzeń i materia w ogólnej teorii względności; zasada równoważności,

geometrie nieeuklidesowe, geometria a doświadczenie; czarne dziury; fale grawitacyjne; filozofia nauki Alberta Einsteina.

8. Filozoficzne zagadnienie kosmologii I: zagadnienie nieskończoności czasowej i przestrzennej Wszechświata; paradoks Olbersa,

paradoks grawitacyjny, teoria śmierci cieplnej Wszechświata.

9. Filozoficzne zagadnienie kosmologii II: współczesne poglądy na temat powstania i ewolucji Wszechświata – teoria Wielkiego Wybuchu;

zasada kosmologiczna; ucieczka galaktyk; promieniowanie mikrofalowe tła; modele Friedmana; filozoficzne problemy dotyczące

początkowej osobliwości; zasada antropiczna; koncepcja wieloświata.

10. Filozoficzne zagadnienia mechaniki kwantowej I: granice fizyki klasycznej; kwantowy charakter zjawisk i dualizm korpuskularnofalowy;

starsza teoria kwantów; postulaty mechaniki kwantowej.

11. Filozoficzne zagadnienia mechaniki kwantowej II: zasada nieoznaczoności Heisenberga; czy Bóg gra w kości? – determinizmindeterminizm

a problem pomiaru w mechanice kwantowej; paradoks kota Schrödingera; status praw probabilistycznych, problem

obiektywności poznania w mechanice kwantowej.

12. Filozoficzne zagadnienia mechaniki kwantowej III: interpretacje mechaniki kwantowej (interpretacja kopenhaska i zasada

komplementarności Bohra, interpretacja zmiennych ukrytych Bohma, interpretacja wielu światów Everetta); paradoks EPR i nierówność

Bella a problem realizmu i lokalności mechaniki kwantowej; stany splątane i kwantowa teleportacja.

13. Filozoficzne zagadnienia teorii chaosu: układy liniowe i nieliniowe; efekt motyla – wrażliwość układów nieliniowych na warunki

początkowe; determinizm a przewidywalność zjawisk; bifurkacje, atraktory i fraktalna geometria natury.

14. Filozoficzne zagadnienia teorii ewolucji I: życie i jego ewolucja; spory o naturę życia; przyrodnicza teoria genezy życia.

15. Filozoficzne zagadnienia teorii ewolucji II: geneza i rozwój idei elementarnej jednostki życia

M. Heller, Filozofia przyrody. Zarys historyczny, Kraków 2006

M. Heller, T. Pabjan, Elementy filozofii przyrody, Tarnów 2007

T. Bigaj, Wprowadzenie do fizyki dla filozofów, Warszawa 2024

D. Wallace, Filozofia fizyki, Łódź 2022

A. Łukasik, Filozofia atomizmu. Atomistyczny model świata w filozofii przyrody, fizyce klasycznej i współczesnej a problem elementarności, Lublin 2006

A. Łukasik, Filozoficzne zagadnienia mechaniki kwantowej, Lublin 2017

Wiedza:

W1, zna historyczny rozwój filozofii przyrody, główne jej koncepcje i relacje filozofii przyrody do nauk przyrodniczych. K_W01, K_W04, P7U_W, P75_WG

W2, zna i rozumie w pogłębionym stopniu terminologię z zakresu filozofii przyrody i potrafi ją stosować ze zrozumieniem. K_W03, K_U03, P7U_W, P75_WG

W3, zna i rozumie w pogłębionym stopniu podstawowe spory w filozofii przyrody, metody ich rozstrzygania oraz znaczenie rezultatów nauk przyrodniczych dla formułowanych tez filozoficznych. K_W07, P7U_W, P75_WG

Umiejętności:

U1, potrafi sformułować i krytycznie przeanalizować wybrane problemy filozofii przyrody i nauk przyrodniczych. K_U01, P7U_U, P75_UW

U2, potrafi samodzielnie napisać pracę naukową z filozofii przyrody wykorzystując wyselekcjonowane i przeanalizowane krytycznie informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych. K_U07, K_U02, P7U_U, P75_UW, P75_UK

Kompetencje społeczne:

K1, jest gotów do krytycznej oceny własnej wiedzy z dziedziny nauk przyrodniczych, jej ciągłej aktualizacji i śledzenia najnowszych osiągnięć naukowych. K_K01, P7U_K, P7S_KK