Wybrane aspekty językoznawcze (BN)

Znajomość języka niemieckiego umożliwiająca zrozumienie prezentowanych treści na poziomie C1.

Godziny kontaktowe z prowadzącym zajęcia realizowane w formie np. konsultacji (łączna liczba godzin w semestrze): 10,0

Godziny kontaktowe z prowadzącym zajęcia realizowane w formie zajęć dydaktycznych (łączna liczba godzin w semestrze): 30,0

Przygotowanie się studenta do zajęć dydaktycznych (łączna liczba godzin w semestrze): 20,0

Przygotowanie się studenta do zaliczeń i/lub egzaminów (łączna liczba godzin w semestrze): 30,0

Studiowanie przez studenta literatury przedmiotu (łączna liczba godzin w semestrze): 30,0

a) Dyskusja nad zagadnieniami dotyczącymi omawianych treści programowych i wspólne wysuwanie wniosków, tj.aktywny udział na zajęciach w ramach dyskursu naukowego: student wygłasza referaty przed grupą i zabiera głos w dyskusjach

(efekty: E.1 [K_W01, K_W04], E.2 [K_W02, K_W03], E.3 [K_U01], E.6 [K_U05], E.7 [K_U07])

b) Samodzielne studiowanie literatury (efekty: E.1 [K_W01, K_W04], E.2 [K_W02, K_W03], E.5 [K_U03])

c) 2 krótkie testy śródsemestralne (efekty: E.1 [K_W01, K_W04], E.2 [K_W02, K_W03], E.3 [K_U01], E.4 [K_U02], E.8 [K_U08], E.9 [K_K01])

d) Analiza materiału teoretycznego i praktycznego z handoutów przygotowanych przez wykładowcę (efekty: E.1 [K_W01, K_W04], E.2 [K_W02, K_W03], E.3 [K_U01], E.4 [K_U02], E.8 [K_U08])

e) Kolokwium zaliczeniowe (efekty: E.1 [K_W01, K_W04], E.2 [K_W02, K_W03], E.3 [K_U01], E.4 [K_U02], E.8 [K_U08], E.9 [K_K01])

,znajomość zagadnienia/zaliczenie na ocenę

5,0 - znakomita wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne

4,5 - bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne

4,0 - dobra wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne

3,5 - zadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne, ale ze znacznymi niedociągnięciami

3, 0 - zadawalająca wiedza, umiejętności i kompetencje personalne i społeczne, ale z licznymi błędami

Celem kursu jest ukazanie języka w wymiarze kognitywnym i biologicznym i tym samym powiązań językoznawstwa z innymi dyscyplinami naukowymi.

Celem konwersatorium jest dyskusja ze studentami nad wybranymi i jednocześnie centralnymi problemami poznawczymi współczesnej lingwistyki, jej przedmiotem badań, metodami i jej interdyscyplinarnością. Przedmiot dyskursu naukowego stanowią zarówno wybrane tradycyjne podejścia, koncepcje, jak też najnowsze osiągnięci naukowe w zakresie badań nad naturą języka, jego strukturą/architekturą i funkcją. Studenci wygłoszą własne 15-minutowe referaty przed grupą na wybrany temat np. dotyczący złożonych relacji między myślą a językiem lub kluczowych zagadnień standardowej gramatyki generatywno-transformacyjnej N. Chomsky`ego, jak też we współcześnie proponowanych modeli gramatyki beztransformacyjnej, teorii rządu i wiązania i tzw. Minimalistyczego Programu N. Chomsky`ego. Wnikliwej analizie zostaną poddane zagadnienia dot. semiotyki, i jej zakresu badań, pragmatyki jako działu semiotyki, użycia języka w komunikacji (teoria aktów mowy, teoria reguł konwersacji, implikatur i grzeczności komunikacyjnej) jak też problem relacji język- mózg, tj. dotychczasowe próby poszukiwania neurobiologicznych korelatów ludzkiej zdolności językowej.

Aebli, H., 1988, Begriffliches Denken. In H. Mandl & H. Spada (Hrsg.), Wissenspsychologie (S. 227–246). München.

Auer, P., 2013, Sprachwissenschaft. Grammatik – Interaktion – Kognition. Stuttgart.

Beyer R., Gerlach R., 2018, Sprache und Denken. 2. Aufl. Wiesbaden.

Chomsky, N., 1973, Sprache und Geist. Frankfurt a.M.

Chomsky, N., 1977, Reflexionen über die Sprache. Frankfurt/M.

Chomsky, N., 1981, Regeln und Repräsentationen. Frankfurt/M.

Chomsky, N., 2000, On Nature and Language. Cambridge.

Chomsky, N., 2016, Was für Lebewesen sind wir?. Berlin.

Deutscher, G., 2010, Im Spiegel der Sprache: Warum die Welt in anderen Sprachen anders aussieht. München.

Eco, U., 1987, Semiotik. Entwurf einer Theorie der Zeichen. München.

Ehlich, K., 2007, Sprache und sprachliches Handeln. Band 2: Prozeduren des sprachlichen Handelns,.Berlin.

Elsen, H., 201, ). Linguistische Theorien. Tübingen: Narr.

Everett, L. D., 2010, Das glücklichste Volk. Sieben Jahre bei den Pirahǎ-Indianern am Amazonas. München.

Everett D.L., 2013, Die größte Erfindung der Menschheit. Was mich meine Jahre am Amazonas über das Wesen der Sprache gelehrt haben. München.

Fanselow, G./ Felix, S., 1987, Sprachtheorie Bd.1 - Grundlagen und Zielsetzungen. Tübingen.

Fanselow, G./Felix, S., 1997, Sprachtheorie. Band 2: Die Rektions- und Bindungstheorie. Tübingen.

Friederici, A. D., 2017, Language in Our Brain. The Origins of a Uniquely Human Capacity. Cambridge, MA.

Friederici, A. D., Chomsky, N., Berwick, R.C., Moro, A., & Bolhuis,J., 2017, Language, mind and brain. Nature Human Behaviour, 1, 713–722.

Grewendorf, G., 1995, Sprache als Organ-Sprache als Lebensform. Frankfurt a.M.

Grewendorf, G. 2006, Noam Chomsky. München.

Grewendorf, G./Hamm /Sternefeld, W., 1996, Sprachliches Wissen. Frankfurt a.M.

Grucza, F., 2002, Zu den Forschungsgegenständen der Linguistik und der Glottodidaktik. Zum Wesen menschlicher Sprachen und zu ihren Funktionen. In: H. Barkowski, R. Faistauer (eds.), In Sachen Deutsch als Fremdsprache: Sprachenpolitik und Mehrprachigkeit, Unterricht, interkulturelle Begegnung. Festschrift für Hans-Jürgen Krumm. Baltmansweiler 2002, 231‒244.

Grucza, F., 2010, Zum ontologischen Status menschlicher Sprachen – zu ihren Funktionen, den Aufgaben der Sprachwissenscha und des Sprachunterrichts. In: Kwartalnik Neolologiczny LVII, H. 3, 257–274.

Grucza, F., 2012, Zum Gegenstand und der Aufgaben der anthropozentrischen Linguistik, Kulturologie und Kommunikologie sowie zur gegenseitigen Vernetzung dieser Erkenntnisbereiche. In: Kwartalnik Neolologiczny LIX, H. 3, 287–344.

Gutzmann, D., 2019, Semantik. Eine Einführung. Stuttgart.

Helbig, G., 2002, Linguistische Theorien der Moderne. Berlin.

Hillert, D., 2018). Die Natur der Sprache. Evolution, Paradigmen und Schaltkreise. Wiesbaden.

Hoffmann, L. (eds.) 2019, Sprachwissenschaft: Ein Reader 4., akt. und erw. Auflage, Berlin/New York.

Humboldt v. W., 1963, Schriften zur Sprachphilosophie. Darmstadt.

Kindt, W., 2009, Pragmatik: die handlungstheoretische Begründung der Linguistik. In: H. M. Müller (ed) Arbeitsbuch Linguistik, 289-305.

Linke / Nussbaumer / Portmann 1996, Studienbuch Linguistik. Tübingen.

Lakoff, G, Johnson, M., 2011, Leben in Metaphern. Konstruktion und Gebrauch von Sprachbildern. Heidelberg.

Meibauer, J., Demske, U., Geilfuß-Wolfgang, J., Pafel, J., Ramers, K. H., Rothweiler, M., & Steinbach, M. 2015, Einführung in die germanistische Linguistik (3. Aufl), Stuttgart.

Müller, H. M., 2009, Arbeitsbuch Linguistik (2. Aufl). Stuttgart.

Müller, H. M., 2013, Psycholinguistik - Neurolinguistik: Die Verarbeitung von Sprache im Gehirn., Stuttgart.

Müller, S., 2010. Grammatiktheorie (2. Aufl.). Tübingen.

Müller, H. M.,/Rickheit, G., (es.), 2003, Neurokognition der Sprache. Tübingen.

Peirce, Ch. S. 1991, Naturordnung und Zeichenprozess, Schriften über Semiotik und Naturphilosophie, Hsg. v. H. Pape, Frankfurt/M.

Pafel, J., Reich, I., 2016, Einführung in die Semantik. Grundlagen – Analysen – Theorien. Stuttgart.

Pinker, S., 1996, Der Sprachinstinkt. München.

Pinker, S., 2000, Wörter und Regeln. Die Natur der Sprache. Frankfurt/M.

Pinker S., 12014, Der Stoff, aus dem das Denken ist. Was die Sprache über unsere Natur verrät. Frankfurt am Main.

Pörings, R. Schmitz, U. (eds.) 2003, Sprache und Sprachwissenschaftt. Eine kognitiv orientierte Einführung,.Tübingen.

Rickheit, G., Weiss, S., Eikmeyer, H.-J., 2010, Kognitive Linguistik. Theorien, Modelle, Methoden. Tübingen.

Rösler, F., 2011, Psychophysiologie der Kognition. Eine Einführung in die Kognitive Neurowissenschaft. Heidelberg.

Sadownik, B., 2010, Modulare Architektur der menschlichen Sprachfähigkeit – kognitive und neurobiologische Dimensionen. Lublin.

Sapir E., 1961, Die Sprache. München.

Saussure, F. de, 1997, Linguistik und Semiologie. Notizen aus dem Nachlass, Frankfurt/M.

Schwarz-Friesel, M., 2008, Einführung in die kognitive Linguistik. 3., vollst. überarb. u. erw. Aufl. Tübingen.

Schwarz-Friesel, M., 2013 (1. Aufl. 2007), Sprache und Emotion, Tübingen.

Schwarz-Friesel, M., Chur, J., 2014 (1. Aufl.1993),  Semantik. Ein Arbeitsbuch. Tübingen.

Skirl, H./Schwarz-Friesel, M., 2013, Metapher. Heidelberg.

Stelmaszczyk, P. (ed), 2011, Metodologie językoznawstwa. Od genu języka do dyskursu. Łódź.

Sternefeld, W., 2006, Syntax. Bd.1 /Bd 2, Tübingen.

Tomasello, M., 2006, Die kulturelle Entwicklung des menschlichen Denkens. Frankfurt/M.

Tomasello, M., 2011, Die Ursprünge der menschlichen Kommunikation. Frankfurt/M.

Werlen, I., 2002, Sprachliche Relativität. Tübingen

Whorf, B. L.,1963, Sprache, Denken, Wirklichkeit. Beiträge zur Metalinguistik und Sprachphilosophie. Reinbek.

Wierzbicka, A., 1999, Język – umysł – kultura. Warszawa.

Wierzbicka A., 2006, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne. Lublin.

Wildgen, W., 2012, Kognitive Grammatik: Klassische Paradigmen und neue Perspektiven. Berlin, New York.

Zima, E., 2021, Einführung in die gebrauchsbasierte Kognitive Linguistik. Berlin.

Wiedza:

Student:

E.1 ma pogłębioną i poszerzoną wiedzę o specyfice przedmiotowej i metodologicznej językoznawstwa, a zwłaszcza o jego powiązaniach z naukami kognitywnymi i neurolingwistyką, którą jest w stanie rozwijać i twórczo stosować w realizacji zadań zawodowych; refleksyjnie i krytycznie podchodzi do wiedzy o historycznie zmiennych koncepcjach językoznawczych [K_W01, K_W04]

E.2 zna w stopniu zaawansowanym specjalistyczną terminologię oraz główne tendencje rozwojowe w obrębie językoznawstwa [K_W02, K_W03]

Umiejętności:

Student potrafi

E.3 posługiwać się zaawansowaną wiedzą teoretyczną z zakresu językoznawstwa do argumentowania własnych poglądów lub poglądów innych autorów, potrafi formułować wnioski i tworzyć syntetyczne podsumowania z wykorzystaniem odniesień do zasadnie wybranych źródeł reprezentujących zarówno poglądy odmienne jak i wspierające [K_U01]

E.4 rozpoznać i właściwie interpretować zjawiska językowe w ich wymiarze kognitywnym i biologicznym [K_U02]

E.5 wyszukiwać, analizować i użytkować wiedzę z zakresu językoznawstwa wykorzystując przy tym różne źródła i metody stosowne do prowadzenia badań, w tym nowoczesne techniki informacyjne [K_U03]

E.6 formułować problemy badawcze dotyczące kognitywnych i biologicznych aspektów języka i potrafi dobierać odpowiednie narzędzia badawcze do analizy tych problemów [K_U05]

E.7 konstruować rozbudowane wystąpienia ustne w języku niemieckim dotyczące zagadnień językoznawczych wykazując się niezależnością myślenia [K_U07]

E.8 produkować w języku niemieckim teksty w języku pisanym odwołując się do głównych teorii językoznawczych z wykorzystaniem różnych źródeł [K_U08]

Kompetencje społeczne:

Student

E.9 jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy oraz rozumie potrzebę ciągłego rozwoju zawodowego i osobistego [K_K01]